Travmanın genel açılımı nedir?
Bireylerin güvenlik hissini ciddi şekilde sarsan ve olayın sonuçlarıyla başa çıkmayı zorlaştıran bir etki diyebiliriz. Bu zarar verici olayların psikolojik ve fiziksel olarak değişimini barındırır. Yani aslında beklenmedik bir olaya, duruma yönelik bireyin sınırlarını zorlayacak şekilde maruz kalması diyebiliriz.
Fiziksel travmalar; kaza, yaralanma, doğal afet, saldırı gibi olayların ciddi yaralanmalarını içerir. Fiziksel travma ve iyileşme süreci için acil tıbbi müdahale- tedavi gerebilir. Bazı fiziksel olaylar duygusal travmalara da yol açabilmektedir.
Psikolojik travmalar ise travmatik olayların sebep olduğu ruhsal etkileri temsil eder. Örnek verecek olursak; cinsel istismar, savaş, kazalar, aile içi olaylar, kayıp, yas vb. gibi durumlarda psikolojik travmaya sebep olabilmektedir.
Kişisel farklılıklar ve kişinin travmatik olaya verdiği tepki, iyileşme sürecini, travmanın etkilerini farklı kılabilir.
Travma sonrası oluşabilecek stres bozukluğu nedir, belirtilerin ruhsal ve
fiziksel semptomları nelerdir?
Travma sonrası stres bozukluğu (Posttravmatik Stres Bozukluğu -TSSB) travmatik bir olayın ardından yaşanabilecek psikiyatrik bozukluktur. Kişinin günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini engelleyebilecek ciddi semptomlara neden olabilir. TSSB, yaşanılan travmatik olaydan hemen sonra kendisini – belirtilerini göstermeyebilir. Bazı durumlarda haftalar, aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilmektedir. TSSB belirti ve semptomlarının yoğunluğu zaman içinde değişkenlik gösterebilir. Kişi genel olarak çok daha fazla stresli olduğunda ya da yaşadığı travma ile ilişkili hatırlatıcı öğeler ile karşılaştığında daha ağır şekilde belirti gösterebilir. Bunu şu şekilde örneklendirelim. Yüksek bir sese maruz kalan kişinin çatışma anı tetiklenebilir. Tacize uğrayan biri, televizyonda göreceği şiddet içerikli haberlerden tetiklenebilir.
Ruhsal ve fiziksel semptomlara değinecek olursak;
-Geri Dönüşü Olmayan Hatıralar: Kişinin örseleyici olaylar ile ilgili rahatsız edici hatıralar, rüyalar veya flashbackler yaşaması, olayı tekrar tekrar yaşaması diyebiliriz.
-Kaçınma Davranışları: Travmatik olayla ilişkili kişilerden, yerlerden, etkinlik veya aktivitelerden kaçınma eğilimi göstermek.
-Anksiyete ve Korku: Kişi, sürekli olarak bir tehdit altında olduğunu hissedebilir ve aşırı tetikte olabilir.
-Depresyon ve Umutsuzluk: Depresif ruh hali, umutsuzluk, keyifsizlik, yaşamdan zevk alamama gibi belirtilerin ortaya çıkması.
-Uyku Sorunları: Kâbus görme, uykuya geçmekte zorluk çekme, sık sık uyanma.
-İrritabilite ve Öfke: Sürekli olarak yaşanılan sinirlilik ve tahammülsüzlük hali, ani öfke patlamaları veya kontrolsüz öfke nöbetleri yaşamak.
-Konsantrasyon Zorluğu: Zihinsel odaklanmakta ve sürdürmekte güçlük çekmek.
-Hipervigilans: Sürekli olarak bir tehdit altında olduğunu düşünmek ve çevreyi aşırı derecede izlemek, kontrol etmek, tehlikeyi aramak ve tetikte olmak.
-Duygusal Tepkisellik: Travma sonrası duygusal tepkilerin artması, normalden daha hızlı ve yoğun ağlama, korkma veya panik tepkileri gösterebilir.
Unutmamamız gereken detay ise bu belirtilerin ve belirtilerin şiddetinin farklılık gösterdiği.